ŞAFAK IŞIĞI

Türk şiiri, özellikle çağdaş Türk lirik şiiri, Macar okuyucular tarafından çok az  bilinir. 20. yüzyıl şiirinin bazı temsilcileri Macar antolojilerinde yer almış olsa da, son yirmi yıldır neredeyse bu hiç mümkün olmamıştır. Türkiye kadar büyük bir ülkenin edebiyat ürünlerini takip etmek de mümkün değildir. Mükemmel Macar tercümanlarının titizliği sayesinde nesir türünde verilen çeviri eserler, özellikle modern Türk nesrinin  şahsiyetleri Orhan Kemal (1914-1970), Yaşar Kemal (1923-2015), Nobel ödüllü Orhan Pamuk veya İlber Ortaylı’nın kitapları ülkemizde daha fazla tanınmaktadır ama 20. yüzyılın son çeyreğinde mükemmel seçkiler yayınlanmış olmasına rağmen  şiir çevirilerine çok az kişi ilgi göstermektedir. Belki bu daha zor, daha kararlı, farklı bir ustalık gerektiriyor ve dili iyi bilmek  çeviri yapmak yeterli değildir, edebi çeviri için şair olmak gerekir... Çeviri, yabancı bir halkın kültürünü ve şiirini yorumlamak büyük ve özel  bir görevdir. Bunu yapabilmek için uygun bir ruh haliyle birlikte çok daha fazla şeye ihtiyaç vardır. Çeviri bir zerafet, bir tevazu gerektirir... Birini kısmen kucaklamak, kısmen onunla gitmek anlamına gelir... Orijinal düşüncenin aracı dille örtüştüğü sınırı bulmaktır. Türü ne olursa olsun, ruhu yükselten bir duygudur çeviri...  
Bu eserin yazarı Güneydoğu Anadolu’da, Gaziantep’te yaşayan Mitat Çıbuk’un, çevirmen Julia Bartha  ve şair Vali Gősi ile tanışması büyük bir tesadüftür. 2017 yılında internet üzerinden “bulutta”  internet yardımıyla başlayan  koordineli  çalışmalarla, Mitat Çıbuk’un  şiirleri ile Necip Fazıl Kısakürek, Cemal Süreya, Abdurrahim Karakoç, Cahit Sıtkı Tarancı, Ümit Yaşar  Oğuzcan, Melih Cevdet Anday, Cahit Külebi,  Sezai Karakoç, Ahmet Haşim, Hidayet Karakuş, Özkan  Mert gibi şairlerin şiirleri çevirilerek  Macarca yayınlandı ve gelecekteki bir şiir antolojisi vizyonunu yansıttı. Güzel olan bu  koleksiyondan Mitat Çıbuk’un  şiirlerini seçtik.
Mitat Çıbuk’un şiirleri ilk olarak Litera-Tura  Müvészeti Magazin, Héttorony İrodalmi Magazin, Altpresso Art Magazin’e ve İrodalmi Epreskert gibi  online edebiyat dergilerinde ve Poet.hu’da Macarca çevrimiçi olarak yayınlandı ve okuyucuların beğenisine sunuldu. Ardından Gösi Vali’nin Misztériumok adlı  kitabına da dahil oldu.

 

Bu şiirler seçkin  okuyucular buldu, böylece  ilk denemeler başarılı oldu. Bu hem şaire, hem  de çevirmene ilham kaynağı oldu. Seçimin iyi olduğu muhakkaktı.  Enfes  sözleriyle Macar okuyucuları büyüleyen  bu genç kimdir?
Mitat Çıbuk, Gaziantep’te yaşayan Türk edebiyatı öğretmenidir. Biyografisinde biraz ketumdur, kendisinden çok bahsetmez ama yazıları, sesini şiirlerinin titreşimlerimlerinde hissettiğimiz zengin iç dünyasını daha da fazla ortaya koyar.
Mitat Çıbuk 1974 yılında Elazığ’da doğdu. Üniversite eğitimini Erzurum’da Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde tamamladı. Türk dili ve edebiyatı  öğretmeni olarak  şu anda Gaziantep’te bir  lisede öğretmenlik yapıyor. Çok üretken bir şair ve yazardır, şiirlerini online Edebiyat Defteri - Kültür ve Sanat Platformu isimli online bir edebi dergide ve www.antolojı.com sayfasında  düzenli olarak  yayınlamaktadır. İlk kitabı, Ben Anadolu’yum Hey! ismiyle  2007 yılında çıktı.
Şairin kendisi şiirine, Arspoetik’e uyan düşüncelerle  böyle tanıklık eder: ”Şiir; gönül şehrinin yangın panayırında aşkın alevlerini toplayıp kelimelere dökmektir. Duygu ve hayal şiirin temel taşlarıdır. Hayal kavuşmak diler, yaşama sevincidir. Duygu gözyaşıdır ve hayal dağlarını yıkar lav misali. İşte bu iki kavram arasında şiir meydana gelir. Kelimeler duygulardan damıtılır, hayal dünyamızda rengini alır.” Şairin dili bazen arkaik, bazen de enteresan, sözlerinde biraz halk edebiyatının,  halk  dilinin ışığı parlar,  adeta bu dilde eğitimli tercümanı test edercesine...
İnce bir cep kitabı olan bu eserden bir seçki, çağdaş Türk lirik şiirine bir göz atmak isteyenler için bir nevi rehber niteliğindedir. Eserin orijinal metnine www.antoloji.com adresinden ve ‘Betekintés a török lírába’ adlı facebook sayfasından ulaşılabilir. Şiirlerin Türkçe başlığı, içindekiler bölümünde bulunabilir.
Öncelikle bizi bu mücevherlerle mest eden şair Mitat Çıbuk’a ve Doğu kültürünün lezzetini ve cazibesini doğru anlayan ve hisseden tercüman Vali Gősi’ye ve illustrasiyonu yapan Dr. Ágnes Kenyeresné Zagyva’ya teşekkür etmeliyiz.
Bu güzel  eser, okuyucuyu büyülü  Doğu’nun dünyasına  götürecektir, bunun zevkini çıkarsınlar!

Macaristan, Karcag, 

 

Dr. Júlia Bartha

05.04.2022

 

3 Yorum

Nilgün tezer

Nilgün tezer

05 Nisan 2022
Bayan Bartha, Kendi halkım hakkında hiç bilmediğim bilgileri sizden öğrenmek bana cok ilginç geliyor, teşekkürler...
Suna Gülgüden

Suna Gülgüden

06 Nisan 2022
Türk ve Macar kültürleri arasındaki elçilik misyonunuz takdire değer, Julia hanım! Bu konudaki bün çalışmalarınızı, araştırmalarınızı ve emeklerinizi alkışlıyorum! Eserlerin her dilde ayrı bir değeri var diyor yazarlar, Gerçekten aynı değeri yakalamaya çslışmak büyük bir hüner ve incelik istiyormuş! Bize verdiğiniz bütün bilgilere teşekkür ediyoruz!
Umran özbey

Umran özbey

07 Nisan 2022
Julia hanım bize değerli edebiyatçılarımızı tanıtdığınız için teşekkür ederiz. Ben Anadoluyum hey kitabında kaleme aldıklarını merak etdim. Okuyacağım.

Yorum Bırakın

E-Mail adresiniz yayınlanmaz.