Kaybolmuş dillerden en önemli olanlar arasında Sümerce, Elamca, Etrüskçe, Kıbrısça ve Giritçe sayılabilir. Britanica Ansiklopedisinde Sümer uygarlığının Mezopotamya’da geliştiği ve Sümercenin yalıtık bir dil olduğu yazılıdır. Oysaki Sümerce Ural-Altay dil grubuna ait Türkçe ile akraba bir dildir. Asya’dan göç eden insanların Mezopotamya’ya gelişi günümüzden en az günümüzden 5,500 yıl öncesinden başlar. Mezopotamya bölgesinde günümüzden 5,200 (M.Ö. 3,200) yıllarında ilk şehirler belirir. Uruk şehrinde o döneme ait damgalar içeren yazılı tabletler bulunmuştur. Sümer yazısı resim yazısı olarak başlamış ve zamanla çivi yazısına dönüşmüştür. Sümer dili ile çivi yazılı tabletler M.Ö. 3,000 yıllarından itibaren artmaya başlar. Sümerce çivi yazılı tabletleri okuyan uzmanlar, bu dilin Sami dil grubuna ait olduğunu sandılar. Fakat yazılanları Sami dilleri ile okuyamadılar. Sümerce ne İbraniceye ne de Arapçaya benziyordu. Bu durum onları büyük bir hayal kırıklığına uğrattı ve Sümerce araştırmalarına son verip, Asur diline yöneldiler. Zira Asurca Sami dili grubunun bir üyesidir. Batı üniversitelerinde Sümeroloji bölümlerini kapatılıp Asuroloji bölümleri açtılar.

Türkiye’de bile Sümerce-Türkçe ilişkisini araştıran pek az Türkolog dilbilimci vardır. Muazzez İlmiye Çığ hanım, “Sümerler Türklerin Bir Koludur” başlıklı bir kitap yayınlamış olmasına rağmen ne Türkologlar ne de Sümerologlar tarafından ciddiye alınmıştır. Keza Türkolog Osman Nedim TUNA'nın “Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi İlgisi” (Türk Dil Kurumu yayını, 1990, Ankara) adlı eseri de pek önemsenmemiştir.

Alttaki tabloda Sümerce ile Türkçe arasında benzer 40 sözcük sunuyorum. İki dil ayrıntılı olarak karşılaştırılacak olursa çok daha fazla ortak sözcük bulunacağı kesindir. Sümercenin Altay dil grubuna ait olduğu ve r-Türkçesi ile konuşulduğu 2013 yılında yayınlanmış şu makalede belirtiliyor: “Yet Another Suggestion about the Origins of theSumerian Language”, Ioannis Kenanidis, International Journal of Linguistics, Vol. 5, No. 5, Oct. 23, 2013. (Sümer Dilinin Kökeni Hakkında Bir Öneri Daha). Her nedense dilbilimciler hâlâ Sümercenin kökeni hakkında kesin bir karara varmış değiller ki öneri sunmakta devam ediyorlar; Tuhaf.

Türkçenin “r” ve “z” ile konuşulan iki tarzı vardır.  Kadim Bulgar Türkçesi, Çuvaş Türkçesi ve Uygur Türkçesi r-Türkçesi olurlar. Tabloda “z” ile biten Türkçe sözcüklerin Sümercede “r” ile bittiklerini görüyoruz (Yaz:Sar ve Kaz:Har).Fakat bu iki örnekten çok daha fazlası bulunmaktadır. Türkçenin bir lehçesi olan Çuvaşçada Oğuz sözü Ogur olmuştur. Macarların kendileri tanımladıkları Hungar adının aslı Hun-Ogurolup, birleşince aradaki “o” harfi düşmüş, Hun-OgurèHungarşeklini almıştır. Demek ki Macarların kökeni Hun ve Oğuz boylarıdır.

Sümercehem Türkçe hem de MacarlarınHungar dili ile akraba bir dildir. Dolayısıyla Ural-Altay dil grubunun en eski üyelerinden biridir. Bitişken bir dile sahip olan Sümerlerin günümüzden 5,500 yıl önce gelişmiş bir gramere sahip olduklarını ve destanlar yazdıklarını biliyoruz. Bu destanların en önemlisi Gılgamış destanıdır. Tufan olayından ilk söz eden de Gılgamış destanıdır. Uruk şehrinin kralı olan Gılgamış, ölümsüzlük otunu bulmak amacıyla dünyanın öbür ucuna gider. Orada Utnapiştim’le karşılaşır. Ziusudra (Zinsuddu) adıyla da bilinen Utnapiştim’e büyük bir tufan (sel) olacağını suların Tanrısı Eahaber verirve bir gemi yapmasını, her hayvandan bir çifti gemisine almasını ister. Bunun üzerineUtnapiştimdenileni yapar ve tufandan sağ kurtulur. Tüm din kitaplarında Nuh adıyla bilinen kişiZiusudra/Utnapiştim’dir. Dolayısıyla Nuh peygamber Ural-Altay kökenli bir Sümerli idi ve Şuruppak (SU.KUR.LAM) şehrinin kralı idi. Fakat her nedense bu gerçekten hiç söz edilmez, ama en azından sizlerin bilgisi olsun.

 

 

Doç. Dr. Haluk BERKMEN

30.01.2021